نگاهی گذرا بر کودتای سیاه 28 مرداد سال 1332

[NeDa]

طرح انجام كودتا و دخالت نظامي در ايران از ابتداي روي كار آمدن دولت مصدق و نهضت ملي شدن نفت در نزد برخي از جناحهاي حاكم بر انگلستان وجود داشت، اما انسجام نيروهاي طرفدار ملي شدن نفت و مخالفتهاي اوليه دولت آمريكا با اقدام نظامي موجب به تأخير افتادن اين امر شد.

 

نيروهاي انگلستان با فعال نمودن شبكههاي جاسوسي خود و نفوذ در تشكيلات نيروهاي ملي و مذهبي و ايجاد تفرقه بين آنها از يك سو و روي كار آمدن ژنرال آيزنهاور از حزب جمهوريخواه در آمريكا كه از افزايش قدرت حزب توده در ايران و گسترش نفوذ شوروي و انعقاد قرارداد بازرگاني با اين كشور وحشت داشت از سوي ديگر باعث شد كه سازمان سيا براي اولين بار عمليات كودتاي نظامي در يك كشور خارجي را تجربه نمايد.

 

 

طرح كودتا از سوي آمريكاييها عمليات ”تي. پي. آژاكس“ نام گرفت و كرميت روزولت به منظور اجراي اين امر به ايران آمد و انگليسيها نيز كريستوفر وودهاس را مأمور اين كار كردند و نام عمليات خود را ”عمليات چكمه“ گذاشتند. در داخل ايران نيز شبكه مخفي شاپور ريپورتر (فرزند اردشير جي از حاميان اصلي رضاخان در كودتاي سوم اسفند 1299) و اسدالله علم و برادران رشيديان تحت حمايت خانواده صهيونيستي لرد روچيلد انگليسي به نام ” عمليات بِدامَن“ فعاليت ميكردند. وظايف اين گروه نفوذ در رهبري احزاب و سازمانهاي سياسي و مذهبي و ايجاد ناامني و حرج و مرج در كشور و به آتش كشيدن و غارت اموال مردم بود.

 

نمونه بارز اين كار تظاهرات متعدد حزب توده به بهانههاي مختلف، وجود سرلشكر فضلالله زاهدي (عامل اصلي كودتا) در مصدر وزارت كشور، رخنه شكبرانگيز شمس قناتآبادي در بيت آيتالله كاشاني (با توجه به سوابق وي در بعد از كودتا) و قتل افشارطوس و دهها عمليات ديگر زمينهساز اهدافي بود كه در نهايت محمدرضا پهلوي با حمايت دولتهاي آمريكا و انگليس فرمان عزل محمد مصدق نخستوزير را صادر و در شب 25 مرداد سال 1332 به وسيله سرهنگ نعمتالله نصيري (فرمانده گارد جاويدان) به وي ابلاغ نمود، ولي قبل از هر اقدام ديگري نصيري توسط سرهنگ ممتاز (رئيس كلانتري يك) بازداشت و كودتا خنثي گرديد. محمدرضا پهلوي پس از اين واقعه به همراه ثريا اسفندياري (همسر) و محمد خاتمي (خلبان) و ابوالفتح آتاباي (آجودان) خود ابتدا به كلاردشت و رامسر و از آنجا به عراق و سيس، به ايتاليا گريخت.

 

 

 

مجدداً در روز 28 مرداد سال 1332 كودتاچيان از سردرگمي، انفعال، بيبرنامگي دولت (عليرغم اطلاع قبلي از وقوع كودتا از جمله نامه مورخه 27 مرداد 1332 آيتالله كاشاني كه با پاسخ سرد و منفي مصدق مواجه گرديد) استفاده كرده و نظاميان با كمك اراذل، اوباش، چاقوكشان و فواحش تهران به خيابانها ريختند و در عصر همان روز كار دولت مصدق را خاتمه دادند و نخستوزير به همراه چند تن از وزراي كابينه، خود را تسليم نمودند و سرلشكر فضلالله زاهدي با فرمان شاه كه از قبل صادر شده بود به نخستوزيري كودتا منصوب گرديد و محمدرضا پهلوي نيز بعد از 3 روز به ايران بازگشت و بر مصدر قدرت نشست.

[NeDa]

http://www.iichs.org/docimages/P_kodeta28mordad_3.jpg

 

كودتاي 28 مرداد 1332

6061-11ع

تظاهرات گروهها و سازمانهاي مختلف در حمايت از مصدق

 

 

http://www.iichs.org/docimages/P_kodeta28mordad_2.jpg

 

كودتاي 28 مرداد 1332

6056-11ع

تظاهرات حزب توده در ميدان توپخانه ـ مرداد 1332

 

 

 

http://www.iichs.org/docimages/P_kodeta28mordad_1.jpg

 

كودتاي 28 مرداد 1332

 

6024-11ع

تظاهرات سنديكاهاي مختلف كارگري در ايام قبل از كودتا

 

 

[NeDa]

http://www.iichs.org/docimages/P_kodeta28mordad_5.jpg

 

كودتاي 28 مرداد 1332

3841-4ع

نصب عكس محمدرضا پهلوي به جاي مجسمه سرنگون شده رضاشاه پهلوي، به وسيله طرفداران كودتا در ميدان توپخانه تهران

 

 

http://www.iichs.org/docimages/P_kodeta28mordad_4.jpg

 

كودتاي 28 مرداد 1332

16-115ز

شعبان جعفري از عوامل اصلي كودتا

1. يحيي يوسفي 2. شعبان جعفري

 

 

http://www.iichs.org/docimages/P_kodeta28mordad_15.jpg

 

كودتاي 28 مرداد 1332

604-11ع

ديدار چند تن از افسران شركتكننده در كودتاي 28 مرداد با محمدرضا پهلوي ـ 1/6/1332

1. مهدي رحيمي 2. اسدالله كاوسي 3. خليل صياديان

4. هوشنگ مولوي 5. محمدرضا پهلوي